Duitse wortels

In Duitse wortels kijkt Laura Starink met haar moeder, ooms en tantes terug op hun oorlogsjeugd. Over de oorlog werd in haar jeugd aan tafel nooit gesproken. ‘Dat kan ik niet uitleggen,’ zei haar moeder, geboren in Silezië aan de grens met Polen. Toen voor Europa de bevrijding kwam, begon voor de Duitsers daar de oorlog pas echt. Laura Starink reconstrueert het verhaal van een gewoon leraarsgezin aan de rand van het Derde Rijk. De kinderen gingen naar de Adolf Hitler Schule, de Hitlerjugend en de Arbeitsdienst, tot de Russen kwamen. Miljoenen sloegen op de vlucht, Silezië werd Pools en de resterende Duitsers werden gedeporteerd. ‘Starink ontrukt met deze krachttoer op een hoogst persoonlijke manier een ondergegane wereld aan de vergetelheid.’ – NRC Handelsblad ‘Starink vertelt haar verhaal bewonderenswaardig sereen.’ – de Volkskrant ‘Nergens larmoyant. Een geweldig boek.’ – Trouw

Op de voorflap van dit boek prijkt een weinigzeggend, vervallen huisje. Blader je een paar pagina’s verder, vind je plattegronden met wat ooit was en nu nog steeds is. Oppervlakkig of niet: beoordeel het boek hier gerust op. Het is een begin van een reis doorheen het gevulde leven van dit ooit door de Joodse familie Alexander opgerichte zomerhuis. Geschiedenisbeleving neemt het van jouw andere zintuigen over op een manier die je van jezelf misschien naïef dreigt te vinden. Je weet immers toch wel dat Hitler aan de macht kwam? De opkomende dreiging van het nazisme bekruipt je echter even onverwacht als de personages, voert je mee langs het patrouillepad van grenswachten in Oost-Berlin en laat je achter bij junks en neonazi’s. Elk detail vervolledigt de mozaïek van dit ongelooflijk rijkelijk gedocumenteerd verhaal. Elke zin, elk woord heeft betekenis, voegt iets toe aan de ‘grote lijnen’ die we dachten maar al te goed te kennen. De authentieke foto’s geven je het gevoel iets kostbaars in handen te hebben, heimelijk deelgenoot te worden van één van de ontelbare persoonlijke verhalen die het verhaal van Duitsland vormen.
Iedereen wil het verhaal dat hij leest ‘geloven’, maar niemand houdt van droge feiten, data en stoffige, drammerige geschiedenislesjes.  Thomas Harding brengt daarom in zijn ‘huis aan het meer’ een naadloze samensmelting van feit en fictie, met honderden netjes gerangschikte voetnoten achteraan het boek voor de historisch geïnteresseerde lezer enerzijds, maar ook meeslepende schilderingen van emoties, onzekerheden, intenties en belevingen anderzijds. Hij heeft aandacht voor de heerlijkste details die het dagelijkse leven vormgeven, belicht meerdere kanten van wat voor ons eenzijdig overbelicht is, neemt afstand, maar komt dan weer zeer dichtbij en laat zo de beschreven eeuw tot in jouw poriën doordringen.

Lopke Van Acker