Andere levens

Maryam is bijna veertig als ze voor het eerst terugkeert naar haar geboorteland. Vijftien jaar is verstreken sinds ze tijdens de Libanese burgeroorlog naar Australië vluchtte. Haar broer kwam om bij een bombardement, haar vader verloor zijn verstand en haar moeder weigert te spreken. Maryam reist af naar Beiroet om haar rechten op het huis dat ze van haar familie erfde veilig te stellen. Maar bovenal heeft ze heimwee naar het land van haar jeugd.

Iman Humaydan is een Libanese schrijfster. Ze studeerde, komende uit een tolerante familie, sociologie aan de American University in Beiroet. Sindsdien werkt ze als onderzoeker en journalist. Ze deed onder meer onderzoek naar de verdwijningen in Libanon ten tijde van de bloedige burgeroorlog (1975-1990). Aangezien ze in 1956 is geboren, heeft ze de burgeroorlog in Libanon bewust en van dichtbij meegemaakt.
 
Andere levens is niet haar eerste boek, maar wel het eerste dat naar het Nederlands is vertaald. Het boek heeft als belangrijkste thema de vervreemding en ontheemding van naar het buitenland gevluchte Libanezen. Hoofdpersoon Maryam vlucht op 25 jarige leeftijd met haar ouders naar Australië. De directe aanleiding voor het vertrek is de dood van haar broer die is omgekomen tijdens een bombardement. Die dood zet Maryams leven als het ware in de wacht. Het gezin raakt ontheemd en vervreemdt ook van elkaar.  Vader had een granaatscherf in zijn hoofd gekregen. Hierdoor en door het verlies van zijn zoon verloor hij zijn verstand. Haar moeder praatte na de dood van haar zoon niet meer. Kort voor het vertrek blijkt Maryam zwanger en wordt ze gedwongen tot abortus. Door die abortus blijkt ze later onvruchtbaar te zijn. Maryams vriend, Georges, zou ook naar Australië komen, maar is daar nooit aangekomen. Na jaren wachten trouwt ze met Chris, de Engelse arts van haar vader. Samen gaan ze in Kenia wonen, waar Chris onderzoek doet naar Malaria.
Maryam voelt zich nergens echt thuis en heeft altijd haar koffers ingepakt staan. Ze heeft ook last van ernstige migraine. Chris, begrijpt haar niet en ze twijfelt aan hun relatie die de passie mist die ze met Georges wel had. Maryam heeft het gevoel dat ze meerdere levens leidt die door elkaar heen lopen in plaats en tijd:
‘Beiroet … Wat was die stad ineens ver weg. Terwijl ik de tweede koffer sloot en naar de hal sleepte, vroeg ik me af hoeveel levens ik had geleid sinds ik er was weggegaan. Had ik eigenlijk wel meerdere levens geleid, of was het er maar één, voldoende voor meerdere vrouwen.’
In 1995, kort voor haar veertigste, keert ze terug naar Libanon waar het weer veilig lijkt te zijn. Ze wil het huis van haar overleden grootvader opeisen. Op het vliegveld ontmoet ze de journalist Noer die vanuit Amerika komt om naar zijn Libanese roots te zoeken. Ook vindt ze weer vrienden van vroeger. Maar niets is meer wat het vroeger was. Wel ontdekt Maryam bij Noer dat er nog passie in haar leven kan zijn.
 
Het verhaal maakt d.m.v. flashbacks een draaiende beweging door de tijd. We springen heen en weer tussen de periode in Australië, Kenia en Libanon. De personen in het boek die Libanon zijn ontvlucht en de personen die zijn gebleven zijn allemaal beschadigd door de burgeroorlog en eigenlijk net zo ontheemd. Vader draagt in de Australische zomer een trui omdat het dan in Libanon winter is, moeder kan pas weer spreken als ze Engels heeft geleerd, het Arabisch is te sterk verbonden aan het land en de tijd waarin haar zoon dood ging. De vrienden die in Beiroet zijn gebleven wonen in een stad die geen ziel meer heeft, waar men de moordenaars uit de burgeroorlog op straat tegenkomt en bijna wanhopig de verschrikkingen probeert te vergeten.
 
Noer en Maryam vinden korte tijd steun bij elkaar. Maar Noer vindt in Libanon niet de roots die hij zoekt. Hij spreekt de taal niet meer en is meer Amerikaan dan Libanees. Noer vliegt terug naar Amerika.
 
Aan het eind van het boek verzucht ze: ‚Ik ben iemand die een lange reis heeft gemaakt en zich alles pas herinnert als ze weer terug is. Maar ik zal niet meer de vrouw zijn die ik ooit ben geweest, want deze reis is niet alleen een herinnering, maar een heel ander leven.’ Hoe dat leven verder gaat…?
 
Een prachtig verhaal en zeker de moeite van het lezen waard.
 
 
Silvia van Elzelingen