Ontaard verklaard

Over seksueel geweld tegen vrouwen bestaan nog steeds kromme denkbeelden en een aanpassing aan de mannelijke agressie wordt ook in onze cultuur vanzelfsprekend gevonden.
In deze graphic memoir blikt Una terug op haar eigen leven als opgroeiende jonge vrouw in de jaren ’70. Ze verhaalt rauw en moedig over hoe het kon gebeuren dat ze van de ene dag op de andere kind-af was en een slet werd genoemd. Schaamte en angst storten haar in een depressie. Una onderzoekt wanneer een vrouw een slet is; wanneer gedraagt ze zich goed en wanneer fout?
Familie, vrienden en hulpverleners stonden erbij en keken ernaar. De auteur onderzoekt hoe dat kon gebeuren en of dat in deze tijd opnieuw zou kunnen. Daarbij zijn naakte feiten en grafische metaforen haar trefzekere wapens.
Het verhaal krijgt nog meer diepte doordat het zich afspeelt in de tijd van de Yorkshire Ripper, de seriemoordenaar die Una’s omgeving jarenlang terroriseert en vrouwen van lichte zeden aanvalt.
Preview vind je hier

Ik heb speciaal gewacht om vandaag, 8 maart de internationale vrouwendag dit boek en deze recensie te publiceren. Niet om voor de zoveelste keer aan te halen dan vrouwen minder verdienen voor gelijkaardig werk, er nog te weinig vrouwen aanwezig zijn in de politiek scene, topfuncties nog sterk eenzijdig een mannenclub zijn. Daar zijn waarschijnlijk veel en degelijke sociologische en historische contexten voorhanden. Neen, het gaat mij hier om iets dat zo fundamenteel is dat mijn maag nog omdraait als ik dit verhaal lees. Je moet er maar de moed voor hebben om dit neer te tekenen. Una, auteur van ‘Ontaard verklaard’ krijgt mijn respect en ik doe graag een nederige knieval voor de moed die zij had om dit te publiceren. Zij vertelt in een bedrieglijk eenvoudige tekenstijl haar eigen verhaal over wat haar als kind is overkomen, niks expliciete beelden, niks harde taal of harde uitspraken maar ongemeen hard als je bereid bent om dieper in te gaan op de essentie die zij hier verwoordt én uitbeeldt. Namelijk het wegvallen van de veilige haven van het kind zijn. Het niet weten wat grensoverschrijdend gedrag je aandoet, eenvoudig omdat je als kind in die tijdsperiode niet kon begrijpen dat zoiets bestond, maar ook door het ontbreken van enig referentiekader. Niettegenstaande in onze huidige maatschappij er meer dan ooit taboes doorbroken worden en stilzwijgen niet zomaar meer aan de orde is is het gebrek aan dit referentiekader van een jong kind nog steeds aanwezig. Zoals Una verwoordt: “ ik dacht dat dit bij iedereen zo was...”
Terug naar het verhaal want dit écht lezen maakt mij te kwaad. De kracht van Una haar werk komt voort uit de dualiteit van het toenmalig onderzoek naar de Yorkshire Ripper, de seriemoordenaar die Una’s omgeving jarenlang in de ban hield en haar eigen verwerkingsproces. Een tegenstrijdigheid die zich sterk laat voelen door de onkunde van het onderzoek wegens vooroordelen tegenover haar eigen gevecht tegen de sociale gevolgen van wat er met haar gebeurt. Haarscherp switcht zij tussen de realiteit en de kinderlijke onmogelijkheid om zoiets te verwerken temeer omdat haar sociaal vangnet door het moeizame huwelijk van haar ouders onbestaand was. Doorheen haar hele verhaal biedt zij feiten aan, ontkracht zij gemeenplaatsen en redeneringen die nergens op slaan maar voor waar aangenomen worden. Alsof dat nog niet genoeg is er de kunst. Prachtig getekende gedachten, pentekeningen en Oost-Indische inkttechnieken wisselen elkaar af in een staccato ritme van strips, beelden, tekst, cartooneske beelden maar steeds in aanwezigheid van dat ene meisje dat onrecht is aangedaan en zelf moet instaan voor de gevolgen op haar psyche.
Neen, dit heeft mij geraakt, diep geraakt. Ik ben er sterk van overtuigd dat net deze kunstvorm, de graphic novel het scherpste medium is om dit over te brengen.
Ik ga het nog herlezen al was het maar voor de schoonheid van het beeldmateriaal, maar niet onmiddellijk.
 
Jan Stevens