Gesprekken met vrienden
Gesprekken met vrienden van Sally Rooney is een moderne roman over de liefde en vriendschap in de 21ste eeuw. Rooney schrijft in een heldere stijl en met onderkoelde humor. Gesprekken met vrienden is Rooneys debuutroman, die door The Guardian als een van de belangrijkste debuten van 2017 is uitgeroepen. Een meesterwerk.
'Een schrijver om in de gaten te houden.' - The Sunday Times
'Een verbluffend debuut.' - The Bookseller
Frances is 21 jaar oud, koel en observerend. Ze studeert en doet samen met haar beste vriendin Bobbi aan poetryslams in Dublin, waar ze gespot worden door journalist Melissa. Frances raakt tegen wil en dank onder de indruk van haar en haar echtgenoot Nick, die nooit echt is doorgebroken als acteur. Wat aan het begin een onschuldige flirt lijkt, groeit al snel uit tot een vreemd soort intimiteit. Frances probeert haar leven geordend te houden, maar haar relaties ontsnappen steeds meer aan haar greep. Dan probeert ze iets radicaals: van moment tot moment leven.
Rooney wordt gezien als de nieuwe Bret Easton Ellis, J.D. Salinger en Sylvia Plath.
Van de eerste bladzijde word je als lezer ondergedompeld in de gedachten van Frances, het 21-jarige hoofdpersonage en al onmiddellijk wordt duidelijk dat dit een roman wordt vanuit haar perspectief geschreven. Niet verwonderlijk als je bedenkt dat de auteur zelf ook amper de adolescentenschoenen ontgroeid is en ongetwijfeld nog heel dicht staat bij de gevoels- en gedachtewereld van een prille twintiger.
Frances verliest zich het hele boek door in duizenden vragen en twijfels, over zichzelf, over de anderen, over de relaties met en tussen haar “vrienden”, over wat ze zeggen en wat ze zouden kunnen zeggen, over hoe zijzelf het adequaatst kan reageren, enz. De lezer krijgt een uitgebreid portret van de onzekere adolescent, die zichzelf in allerlei bochten wringt om de “vrienden” te vriend te houden, ondanks de wisselende onderlinge verhoudingen. Er wordt fluks overgestapt van vriendschap naar verliefdheid, van afstandelijkheid naar verleiding, van spel naar ernst. Hierdoor ontstaat al snel de indruk dat de leefwereld van deze jonge mensen er een is van complexe relaties en pseudo-diepzinnige gesprekken. De vier centrale personages zijn aan de lopende band ontrouw aan elkaar en aan zichzelf, wat aan Frances de behoefte ontlokt om de anderen en zichzelf nauwgezet te observeren en alle bedoelde of onbedoelde woorden en daden tot op het bot te ontleden. Geen wonder dat dit een nog grotere onzekerheid als resultaat heeft.
Jonge mensen zullen zich wellicht herkennen in de zorgen en frustraties van Frances en in de steeds wisselende constellaties tussen de twee “koppels”. Frances en Bobbi waren immers vroeger “geliefden”, nu hartsvriendinnen. Bobbi blijkt écht lesbisch te zijn en klampt zich vast aan Melissa, de journaliste (of is het omgekeerd en palmt deze Bobbi in?), Frances begint een knipperlichtrelatie met Nicki, de echtgenoot. Maar altijd schemeren de vroegere verhoudingen door en vraagt Frances zich af wie nu waarachtig is en wie “faket”. Het ontleden van de gesprekken die ze met elkaar voeren, brengt haar geen stap verder in haar zoektocht naar haar eigen plaats in het gezelschap en in het leven zelf. Het veelvuldige gebruik van e-mail en sms brengt evenmin veel diepgang in de relaties, zoals Frances op een bepaald ogenblik zelf vaststelt bij het herlezen van de mails van Nick op het moment dat hun relatie in een dieptepunt is beland. Pas op het einde van het boek schemert er iets van volwassenheid door, als Frances eindelijk een belangrijk geheim opbiecht.
Ergens hoop je als lezer dat er licht aan het einde van de tunnel komt, maar die hoop komt te laat en is tevergeefs. Ik kan me moeilijk verzoenen met het eindeloos navelstaren van Frances, maar kan me voorstellen dat dit voor jongeren anders kan liggen. Ik zou dit boek dus eerder bestempelen als een adolescentenroman, ook door de onopgesmukte stijl en de hedendaagse conversatietaal.
" De superlatieven in de persquotes op de achterflap van het boek zijn wat mij betreft toch wat overdreven. Laten we dit debuut dus nemen voor wat het waard is: een goede jongerenromanvoor wie geboeid is door de levensvragen van adolescenten die volwassen worden in de 21steeeuw."
Marleen