In het veld

Dit intrigerende boek houdt zich bezig met de ethische dilemma’s die oorlogsverslaggevers dagelijks meemaken, gezien door de complexe en boeiende relaties tussen twee moeders en hun zoons. Het roept herinneringen op aan films als Blood Diamond en The Constant Gardener en zal u nog lang bijblijven nadat u de laatste bladzijde hebt gelezen.
‘De wereld van In het veld is gevaarlijk, ontzettend gevaarlijk. Het is een gave van Loncraine om je er als lezer mee naartoe te nemen, hoe angstwekkend dat ook is, maar tegelijkertijd gerust te stellen dat liefde en menselijkheid kunnen overleven. Zijn personages zijn allen zeer geloofwaardig. De lezer wil dat zij de gebeurtenissen overleven en goed doorstaan. Hij houdt de spanning tot het einde van dit volledig gelukte boek vol.

Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: 'In het veld' van de jonge Engelse auteur Jesse Loncraine is een bijzonder onaangenaam boek. Om die deur meteen weer te sluiten: onaangenaam is in dit geval geen waardeoordeel, maar slaat op het verhaal dat de schrijver vertelt, een aangelegenheid die enige tijd geleden het internationale nieuws beheerste maar daarna gaandeweg in de hoek is gedrongen door tal van gebeurtenissen die aantonen dat het menselijk tekort in de wereld met rasse schreden toeneemt.

Loncrain vertelt twee verhalen die aanvankelijk los van elkaar staan, maar zich gaandeweg met elkaar verweven. Die verstrengeling leidt uiteindelijk tot een apotheose die zelfs de meest ervaren lezer toch even naar adem doet happen. Er is de getroebleerde journalist Orrin, verslaafd aan harddrugs, gebrouilleerd met zijn moeder, in gedurige onmin met de wereld, eigengereid als een steenezel, en op zoek naar een vorm van gerechtigheid voor de slachtoffers van ‘de generaal’, een nietsontziende warlord ergens in Oost-Afrika. Daarnaast is er de jonge Paul, door diezelfde warlord gekidnapt, geïndoctrineerd door de generaal, kindsoldaat tegen wil en dank. Beiden verdwijnen op een bepaald moment van de aardbodem. Paul omdat hij nadat zijn dorp zowat is uitgemoord wordt gekidnapt, Orrin omdat hij in een hinderlaag loopt. Die twee gebeurtenissen leiden ertoe dat ze elkaar ontmoeten – of tot elkaar veroordeeld zijn.

Terwijl Orrin en Paul hun best doen om te overleven in omstandigheden die zich op elk moment tegen hun kunnen keren én voorzichtig op zoek gaan naar een uitweg, zijn hun moeders (Liz, een gepensioneerde journaliste met kanker en Christine, een van die vrouwen die gedwongen door de omstandigheden uitgroeien tot heldinnen) op zoek naar hun zonen. Door die zoektocht kruisen ook hun paden elkaar op een bepaald ogenblik en besluiten beide vrouwen samen te werken, een niet meteen subtiele hint naar de nood aan een betere samenwerking tussen het rijke Westen en het nog immer arme Afrika. 

Maar goed, die schoolmeesterachtige boodschap zie ik graag door de vingers want Loncrain vestigt de aandacht op een realiteit die nog steeds hele delen van de Afrikaanse samenleving verscheurt. De tragedie van de kindsoldaten is ook vandaag nog steeds geen gesloten hoofdstuk, denk bijvoorbeeld maar aan Boko Haram in Nigeria. Vandaag zijn er volgens de Wereldindex voor Kindsoldaten nog 46 landen die kinderen onder de 18, al dan niet vrijwillig, dwingen om deel uit te maken van hun ellendige legers. De wijze waarop Loncrain die kwestie aanpakt, is misschien niet altijd even afgewogen – er staan naar mijn smaak iets te veel lange dialogen in het boek die te weinig toevoegen aan de thematiek en de gedachte achter de roman –, maar ingrijpend, aangrijpend en onthutsend is het allemaal wel. 

In dit debuut laat Loncrain zien dat hij in staat is om een boeiend verhaal te vertellen, dat te bevolken met sterke en levensechte personages, en spanning op te bouwen en vast te houden. Daarbij komt de journalist die hij is geregeld aan de oppervlakte met scherpe observaties, rake beschrijvingen en het bieden van de noodzakelijke achtergrond om zijn protagonisten en hun lotgevallen. Dat perspectief zorgt ervoor dat In het veldeen roman is die het verdient om gelezen te worden. Niet enkel vanwege het onderwerp, maar ook door de wijze waarop de schrijver zijn boodschap brengt.

Martin Overheul