Verdwaalde stad

Dagelijks lopen velen onder ons rond in een stad. Meestal blijven we nergens stilstaan, we moeten vlugvlug van A naar B want we zijn gehaast. Maar ondertussen passeren we van alles en nog wat: een monument, een park, een museum, een universiteitsgebouw, een gerestaureerde kerk of belfort. In dit boek dat een wandeling beschrijft doorheen het Gent van nu, staat het stilstaan centraal: wat is de betekenis van dat alles en nog wat dat we zo achteloos voorbijlopen?
Verdwaalde stad is een filosofische dwaaltocht doorheen een concrete stad maar meer nog een mentale verkennings- en ontdekkingsreis van een universum waar het gaat om het geheugen, natuur versus cultuur, het verzamelen en ordenen, het maken van kennis en het bewaren en herstellen van wat was. Het eindpunt is een verrassend nieuwe blik op een omgeving die men dacht te kennen.

Begin november mocht ik, dank zij mijn goede vriend Jan Stevens, de openstelling bijwonen van de jaarlijkse boekenbeurs in Antwerpen. Waarom kies ik die avond uit een feestelijk geëtaleerd en overweldigend aanbod van nieuwe lectuur welbepaald dit ene, wat bescheiden ogende boekje om mee naar huis te nemen? De felgele kleur? Omwille van de titel waarin het verdwaalde me als een nieuw dwaallicht toeschijnt? En hoe groot de verrassing! Moet je weten: vandaag wonen we nog in Oud-Heverlee, mijn lieve echtgenote baat er onze B&B  ‘Tussen Kunst en Konfituur’ uit. Volgend jaar, met ons komende pensioen, verhuizen we van de bossen in Meerdaal naar de stad,  naar de geboortestad van mijn vrouw, naar Gent, en wel naar de Tuinwijklaan.  
Waarom schrijf ik dit laatste?
Blijkt de auteur een filosofische wandeling in de stad Gent voor te stellen, blijkt hij naast onze toekomstige straat te wonen en start de wandeling in onze nieuwe volgende achtertuin. Nu kom ik al wel vaker in het Gentse. Dan loop ik wat verdwaald en zoekende naar meer kennis over mijn komende habitat in mijn broekzak rond met een stratenplan voor beginners, ‘Visit Gent’.  Deze dwaaltocht, en dan nog wel een filosofische viel me met de boekenbeurs dan ook als een zuiver cadeau in de schoot. Een filosofische wandeling ‘als onthaal’. Wat kon ik meer verhopen? Misschien mocht ik de boektitel wel ietwat verwaand als ‘verdwaalde buur’ of zoiets als ‘welkom in de wijk’ lezen? 
Dank u wel,  voor ‘Verdwaalde Stad’.
Jean Paul Van Bedengem is gewoon hoogleraar aan de VUB. Hij is er ook directeur van het Centrum voor Logica en Wetenschapsfilosofie en hij is gastprofessor aan de Universiteit Gent.
De wandeling die hij voorstelt duurt zo’n drie uur en loopt van het de Smet De Naeyerpark, over het Citadelpark, het Museum voor Schone Kunsten en Rosier naar het Sint-Baafsplein in hartje centrum. Als wandelende Socrates, zo blijkt uit het neergeschreven relaas reflecteert hij rond vijf thema’s:  “Wijsheid, kracht en schoonheid; De verborgen kant van een stad; Parken: natuur-als-cultuur in de stad; Musea: het selectieve geheugen van een stad; Universiteit: de organisatie van de productie van kennis en tenslotte “De romantische middeleeuwen: een stad gereconstrueerd”. En dit alles op die drie uren? Wie het boek vooraf leest heeft alvast een ruime voorsprong.
Als materiaal voor zijn uitgestippelde wandeling verwijst de auteur naar ‘urban studies,’  waarin wetenschappelijke informatie, met input van historici, antropologen, sociologen, psychologen, economen en politicologen wordt samengebundeld. De vijf grote thema’s zijn ook het aangrijpingspunt voor een fascinerend associatief denken rond wat het leven in de stad kan betekenen. Als lezer flaneer je met de filosoof doorheen tal van pittoreske verhalen, beschouwingen en wijsgerige uitweidingen. Opnieuw, en dit alles op drie uren? Wie het boek vooraf leest heeft alvast een ruime voorsprong..
Voor iemand die van ‘buiten naar binnen kijkt’, staat het boek boordevol weetjes. Wat kijk ik nu met een heel andere bril naar het monument dat bij het begin van de Wereldtentoonstelling van 1913 er de hoofdingang sierde? Of naar het gerestaureerde Belfort? Na deze lezing probeer ik tijdens de volgende editie van de Gentse Feesten zeker ook helemaal boven op de Boekentoren van het fameuze uitzicht te genieten.
Ik heb ‘Verdwaalde stad’ met een zeldzaam genoegen gelezen. Humoristisch, relativerend, beschouwend, intrigerend, verhalend en aantrekkelijk van bij het startpunt van de wandeling  tot  aan het wat ontnuchterende relaas over de Sint-Baafskathedraal.  Onderweg met verwondering luisterend naar de meest onverwachte filosofische uitweidingen rond tuinen, wijken, monumenten, wetenschap, wiskundige spinsels, cultuur en samenleving.  Misschien krijg ik na dit exquise en uitnodigende boek ooit  nog eens de gelegenheid om met vrienden mee te flaneren in de verdwaalde stad  van Jean Paul Van Bendegem? Maar zoals ik bij het einde las is het dan zaak nadien terug veilig ‘thuis’ te geraken, ik neem aan met tram 1 , of zou ook deze onverhoeds verdolen?
Deze filosofische wandeling in Gent is voor Jean Paul Van Bendegem een perfecte aanleiding om ons zijn visionair verhaal  te vertellen en te delen. Voor de eenvoudige lezende toehoorder, waaronder ik mezelf reken, was het beslist een drentelend, goedgemutst en veelzeggende saluut vanuit Gent.
 
Koen Elsen