Ijle lucht

Een waargebeurd verhaal van een onmogelijke moord... 

Twee moorden, zes verdachten 

In 1974 is IJsland een kleine gemeenschap die zeer hecht is. Er leven slechts zo’n 200.000 inwoners.
Daardoor kent bijna iedereen elkaar of is familie van elkaar. Door deze kleine hechte groep bestaat criminaliteit in IJsland bijna niet. Al zeker geen moord. Wanneer er dan plots twee mannen op korte tijd na elkaar verdwijnen, is een verklaring noodzakelijk. Er wordt een groot onderzoek opgestart, de grootste in de geschiedenis van IJsland tot nu toe. Uiteindelijk worden er zes verdachten gevonden die de moord op beide mannen bekennen. De lichamen worden echter nooit gevonden.
Er blijven echter na het onderzoek nog veel vragen onbeantwoord. Waarom wordt er vanuit gegaan dat beide verdwijningen met elkaar te maken hebben? Hoe komt men erbij dat ze zijn vermoord? En bovenal, waarom bekennen de verdachten een moord te hebben begaan terwijl ze daar geen enkele reden voor hebben?

Waargebeurde docu-thriller 

Anthony Adeane heeft met “IJle lucht” een zeer interessant boek neergezet. Een waargebeurd verhaal, neergeschreven in de vorm van een docu-thriller. Al is een genre op dit boek plakken heel moeilijk. Eerst en vooral is er het waargebeurde verhaal over de twee vermiste mannen, wat leest als een spannende thriller. Daarnaast wordt er verteld over de geschiedenis van IJsland, over hoe het leven is daar en er zijn vele interviews doorheen het boek met nog levenden betrokkenen bij de zaak. Ook wetenschappelijke verklaringen over bv de consequenties van eenzame opsluiting wordt niet geschuwd in dit boek. Allemaal erg interessant dus. Dit boek is niet voor niets ook verfilmd als NETFLIX-documentaire,“Out of thin air”. 

“IJle lucht” is een verhaal dat vlot leest. Ondanks de vele serieuze onderwerpen en geschiedkundige feiten blijft het boek dankzij de aangename schrijfstijl van Anthony Adeane vlot lezen. Een sterk staaltje schriftuur van deze Londense journalist en documentairemaker. 

1974 

Je kunt “IJle lucht” dus niet vergelijken met een doorsnee thriller, waaronder het wel wordt gecategoriseerd. Daardoor zou je kunnen denken dat dit alles fictie is, maar dat is het zeker niet. Al is het voor ons bijna ongelofelijk om te zien hoe de politie in IJsland in de jaren ’70 werkte. De vermenging van de uitvoerende macht (politie) en de gerechtelijke macht (justitie) is enorm. Maar wat verwacht je van een land waar bijna iedereen iedereen kent? Zelfs nu nog is men niet uitgepraat over de twee zaken die zich in 1974 voordeden. In tegenstelling tot wat gebruikelijk is, dat een film gebaseerd is op een boek, is in dit geval eerst de documentaire “Out of thin air” gemaakt. Omdat een documentaire van 90 minuten lang niet alles kon bevatten van wat Anthony Adeane verkreeg over een zaak die zich meer dan 40 jaar geleden voordeed, besloot hij om er een boek van te schrijven. Zo kon hij zijn bevindingen van jarenlang onderzoek en interviews zo grondig mogelijk neerschrijven. Ten tijde van de onderzoeken waren er meer dan 10.000 bladzijden vol met tegenstrijdige politie verslagen, notities en ongeloofwaardige theorieën. 

Het geheugen 

Wat mij vooral is bijgebleven is hoe de verdachten daar werden behandeld. Urenlange verhoren zonder advocaat, weken van eenzame opsluitingen, suggestieve vragen van de onderzoekers om zo woorden in de mond van de verdachten te leggen,... Het is ook bizar hoe het geheugen van mensen reageert. Onderzoek toont aan dat na slechts een week van eenzame opsluiting, de meeste mensen beginnen te twijfelen of ze toch niet betrokken geraken bij iets waar ze helemaal niets mee te maken hadden. Je kunt je hersenen dus niet altijd vertrouwen zo blijkt. Een pluspuntje in dit boek is ook dat op de eerste bladzijden alle namen van de betrokken personen uit het boek op staan vermeld, samen met hun hoedanigheid (verdachten, onderzoekers,...). Als je 

dan eens niet meer weet hoe het precies zit, kun je gewoon even kijken naar de namenlijst. Een goed geheugensteuntje. 

Veelzijdig boek 

Ik heb “IJle lucht” met zeer veel interesse gelezen. Het boek is een perfect aanvulling op de NETFLIX-documentaire, maar is voor iedereen interessant die een waargebeurd verhaal over een misdaadzaak wilt lezen. Ikzelf las het met het idee een thriller te lezen, en als was er veel geschiedenis en wetenschappelijke feiten, ik heb mij geen minuut verveeld bij dit veelzijdige boek. En ik heb tegelijk een mooi en duidelijk beeld gekregen van het prachtige land dat IJsland is. 

Severine Lefebre