De tempeliers in de Lage Landen
De tempelorde werd in 1120 opgericht om de pelgrims in het Heilige Land te beschermen. De tempelridders waren gevreesde krijgers en ontpopten zich tot grootgrondbezitters en bankiers. In 1312 werd de grootste religieuze ridderorde ooit ontbonden op bevel van Filips IV de Schone van Frankrijk. Vele tempeliers werden geëxecuteerd. Minder bekend is het belang van de Lage Landen als logistieke en financiële draaischijf van de tempelorde. Jan Hosten vertelt over de Vlaamse roots van de tempeliers, hun activiteiten en commanderijen in de Lage Landen en de restanten van dat patrimonium.
Hoe kan je nog een grensverleggend onderzoek voeren over een onderwerp dat door menig historicus en anderen werd doorploegd? Jan Hosten is niet aan zijn proefstuk toe. De tweede publicatie gaat meer in op de financiële en logistieke support vanuit Vlaanderen aan deze ridderorde. Wie zoekt naar een romanisering van de Tempeliers heeft niet het juiste boek in de hand. Hosten levert gedegen werk.
De methodisch erudiete aanpak van Jan Hosten verzekerd een hoge graad aan juistheid en brengt een aantal nieuwe feiten aan het licht. Het boek heeft een uitzonderlijk ruim opgevatte bibliografie en voetnoten lijst: samen goed voor ruim 100(!) bladzijden. Wie zich waagt aan een onderzoek over de Tempeliers kan hier zijn startpunt nemen.
Het boek mag dan wel ‘De Tempeliers in de Lage Landen’’ heten, maar wie verwacht dat het logischerwijze in hoofdzaak hierover gaat, komt fout uit. De eerste 300 bladzijden worden gewijd aan ‘the-rise-and-the-fall’ van de Tempeliers. Enkele kleinere feiten hebben een Lage-Landen-link zoals: Godfried van Sint-Omaars: een Vlaamse ridder, stond mee aan de wieg van de Tempelorde of nog: twee zeldzame titels van de orderegels werden bewaard in Vlaanderen. Veel tijd wordt besteed aan de vaak onhandelbare kruisvaarderlegers en hun leiders die door hun vaak onbezonnen gedrag en door een gebrek aan kennis van de gebruiken in de regio het evenwicht meer dan eens verstoorden. De Tempeliers namen deel aan de strijd. Moed, discipline en ervaring van de orde brachten meer structuur in de wanorde van de kruisvaarderlegers. De giften van wereldlijke en geestelijke heersers bracht de kapitaalomvang naar ongeziene hoogten: het werd dé machtsbasis van deze ridderorde, maar achteraf de aanleiding voor Filips De Schone om de Tempeliersorde te ontbinden. De auteur besteedt ook aandacht aan de structuur en leefwijze van de orde.
Slechts 100 bladzijden behandelen ‘de Tempeliers in de Lage Landen’. In hoofdzaak een inventarisering van het patrimonium in de Lage Landen: de huidige Benelux en Noord-Frankrijk, maar in het bijzonder het huidige West-Vlaanderen. Daarnaast komt ook het proces van arrestaties aan bod alsook een lijst van belangrijke Tempeliers uit onze contreien.
Ieper was één van de eerste stichtingen in Europa. De auteur probeert in detail alle eigendommen te beschrijven. Ook vermoedelijke bezittingen van de orde worden besproken: geverifieerd desnoods gefalsifieerd. De significantste aanwezigheid is terug te vinden in Ieper en Brugge, maar het waren ook uitgestrekte bezittingen op het platteland. Overgebleven materiële bronnen: meer bepaald gebouwen, die rechtstreeks aan de orde kunnen worden toegeschreven, zijn echter schaars.
De auteur heeft met veel ijver heel veel documenten bestudeerd. Hosten bracht bezoek aan alle mogelijke locaties van de Tempeliers in binnen- en buitenland om zo beter het wel en wee van deze orde te doorleven. Er zijn veel werken over de Tempeliers en masse uitgebracht, de noestheid van Hosten maakt dit boek echter tot een gedegen levenswerk.
Patrick De Smedt.