De dochter van de nazi
Hetty Heinrich groeit op in het Leipzig van de jaren dertig. Het hele gezin is in de ban van de nazi’s, en voor Hetty lijkt het allemaal heel gewoon. Haar vader is SS-offcier en haar broer gaat bij de Luftwaffe. Hetty zelf wil dolgraag bij de Deutscher Mädel en boven haar bed hangt een poster van haar grote held Adolf Hitler…
Alles verandert wanneer ze Walter ontmoet. De blonde, blauwogige, perfecte Walter. De beste vriend van haar broer. De jongen die haar leven redde toen ze klein was. Een Jood. Door haar diepe gevoelens van vriendschap en liefde voor Walter begint Hetty vraagtekens te zetten bij alles waarmee ze is opgegroeid. Moet ze trouw blijven aan haar familie en zich overgeven aan het regime? Of is ze bereid grote risico’s te nemen en te kiezen voor de liefde van haar leven?
De dochter van de nazi is een meeslepend en ontroerend verhaal over verboden liefde tijdens het meedogenloze naziregime.
Vooraan op de kaft prijkt als ondertittel ‘gebaseerd op een ware familiegeschiedenis’. Gelukkig is het niet helemaal echte geschiedenis, maar blijft het een fictieroman. Voor deze debuutroman heeft schrijver Louise Fein zich wel gebaseerd op het verschrikkelijke leven van haar vader, afkomstig uit Oekraïne, intellectueel, handelaar en Jood, die zich rond 1830 in Leipzig vestigde en volledig integreerde in de Duitse samenleving. De familie baatte er een succesvolle bonthandel uit maar werd einde dertiger jaren het slachtoffer van de Naziterreur. De vader was meester in de rechten, kon tijdig uitwijken naar Engeland, maar de familie verloor hebben en houden aan het Naziregime en werd haast volledig uitgemoord in de Duitse concentratiekampen.
Als kind werd er thuis bij Louise Fein nooit gesproken over de periode in Duitsland. Pas na zijn overlijden en na een bezoek aan Leipzig en geschiedkundig onderzoek koos ze haar familiegeschiedenis als referentiekader voor beschouwingen rond de crisissen in onze huidige tijd.
Het verhaal toont de parallellen tussen het Duitsland van de vroege jaren 1930 en de westerse wereld sinds de economische crisis van 2008. Economische tegenslagen in de jaren 1920 hebben geleid tot de opkomst van nationalistische en extremistische opvattingen en handelingen. Net zoals toen werden alle mediakanalen als effectief propagandamiddel gebruikt, werd ongenoegen het zwijgen opgelegd, en de bevolking gemanipuleerd met alle nefaste gevolgen. Vandaag wil Louise Fein als Brits intellectueel waarschuwen voor eenzelfde traject van toenemend nationalisme en populistische leiders, die de wereld verbijsteren door verkiezingen te winnen, bijvoorbeeld met de Brexit, antisemitisme of algemeen toenemend racisme.
Om de geschiedenis begrijpbaar te maken probeert Louise Fein zich te verplaatsen in het hoofd van een SS-officier, die een jonge dochter heeft die verliefd wordt op een Joodse jongeman uit de buurt.
SS-officier Franz Heinrich beantwoordt in alle opzichten aan het archetype: hij heeft mits laster bezit genomen van de Leipziger krant, een groot Jodenhuis ingepalmd, arrogant, dom, houdt er een maîtresse met kinderen op na, leeft in salons van sigaren en whisky, kent alle citaten uit ‘Mein Kampf’, brengt het tot Oberführer, sadistisch, van het zuiverste Arische ras en pleegt zelfmoord bij de val van Berlijn. Dochter Hetty wordt geboren met ‘Heil Hitler’ en een foto van de führer boven haar bed, maar als ze verliefd wordt op de jonge Joodse intellectuele Walter en van kortbij meemaakt hoe zijn leven en dat van zijn familie vernietigd wordt, keert ze zich af van het regime en helpt ze waar mogelijk het verzet. Als Walter noodgedwongen Duitsland moet ontvluchten blijkt ze in verwachting van hun kind, dat bij de bevalling dreigt afgenomen te worden ter opvoeding in een bijzonder kinderkamp. Dit kind, Stanley, wordt gered dankzij een Brits adoptieprogramma, maar ze zal hem pas terugzien in 1995, na de val van de Berlijnse Muur en in Engeland. Walter blijkt zijn hele leven haar te zijn blijven gedenken, en Stanley is gelukkig opgegroeid in een Britse democratie.
Het is een triestig verhaal, ongetwijfeld het verschrikkelijke levensverhaal voor heel wat Joodse kleine oorlogskinderen, die net als Stanley, nog net voor het uitbreken van de oorlog door Engeland werden opgenomen.
Louise Fein heeft geprobeerd het boek te schrijven vanuit de gedachtegang van de nazi’s. Ze wilde naar eigen zeggen snappen hoe zo’n hoogontwikkeld volk zo ongelooflijk wrede gruweldaden kon plegen en vond de oorzaak in de propagandamachine, het blijvend met de paplepel ingieten van verwrongen ideologie en haat. De roman in dit boek gaat natuurlijk ook over een romantische vervlogen puberale verliefdheid. Hetty is 15, en Walter een jaar ouder, als ze stiekem zondagse afspraakjes maken. Het is in wezen juist hun zo verschillende familiale achtergrond, en zogenaamde rasverscheidenheid die kleur geeft aan hun passionele verhouding en verborgen liefdesleven.
Beter nog dan de titel waaronder in het Nederlands het boek te koop wordt aangeprezen, “De dochter van de Nazi”, lijkt me de oorspronkelijke Engelse boektitel: “ People Like Us”.
Koen E., gastrecensie