Plantage Wildlust

‘Plantage Wildlust’ van Tessa Leuwsha brengt ons naar begin twintigste eeuw. Op de gelijknamige plantage in Suriname wil Oscar Brouwer een nieuwe start maken als directeur, ver van zijn tirannieke vader in Middelburg. De slavernij is voorbij, contractarbeiders uit Brits-Indië plukken de koffiebessen. Oscar is een stijve en beschaafde man. Via hem ontsnapt ook Janna, zijn modieuze vrouw, aan een beklemmend milieu. Zij verlangt hevig naar een gezin. En in het nieuwe land wil ze een school beginnen. Ze hoopt vriendschap te sluiten met de mensen, maar algauw blijkt het verschil tussen hen groot. Ze heeft alleen gezelschap aan Alma, de huishoudster. De plantage is een wrede plek, waar de werkelijke macht in handen ligt van de zwarte opzichter Creebsburg. Tegen hem is Oscar nauwelijks opgewassen. Als Janna de opzichter inzet voor haar school, verslechtert haar relatie met Oscar en Alma.

Dit boek is fictief maar bevat heel wat feiten. De schrijfster hanteerde verschillende brieven, verslagen, naslagwerken en foto’s over Surinaamse plantages en Hindoestaanse migranten. Ze bezocht ook regelmatig Plantage Frederiksdorp, een historische plek die haar man samen met drie andere ondernemers kocht om in stand te houden en werkgelegenheid te bieden aan nazaten van contractarbeiders die nog in de streek wonen.

Ze slaagt er zeer goed in om het leven op een plantage in al zijn facetten weer te geven. Enerzijds de Nederlanders die in een onbekende wereld hun geluk zoeken en bovenaan de hiërarchie staan, anderzijds ex-slaafgemaakten en Indische geronselde arbeiders die in slechte omstandigheden en voor een absoluut minimumloon werken op de plantages. Bovendien is er tussen de laatste twee groepen ook nog eens sprake van racisme. Het leven op de plantage is hard. De droom van Oscar en Janna om iets waardevols op te bouwen stuit op heel wat weerstand. Het botst met de rauwe en norse Creebsburg, de zwarte opzichter die eigenlijk alleen voor zichzelf zorgt en Oscar komt erachter dat ook hij langzaam wreder en harder wordt.

Als Janna een schooltje wil oprichten komt de ongelijkheid nog sterker naar voor. Is het mogelijk om een gelijkheid te hanteren als er nog zoveel haat, wrok en ongelijkheid is?

Wat wij vandaag nog altijd zien heeft diepe wortels. En om het met het citaat van in het begin van het boek te zeggen :

“Not everything that is faced can be changed, but nothing can be changed until it is faced.” (James Baldwin)

Saskia Van Bastelaere, gastrecensie