Die Vanbinnen The One Inside

In dit suggestieve verhaal wordt bij het ochtendgloren een oudere man wakker, terwijl buiten de coyotes huilen en de populieren kreunen. Zijn gedachten dwalen af naar het verleden: hij ziet zichzelf als jong acteur op een filmset, zijn gezicht weerkaatst in een spiegel die door gloeilampen is omringd. Hij denkt aan zijn overleden vader: vandaag ben ik precies een jaar ouder dan mijn vader was toen hij stierf. En hij herinnert zich het Amerika van zijn jeugd: de landerijen en de voederplaatsen, de copieuze diners, zijn vader in miniatuur en als oorlogspiloot, en – spookachtig – vaders jonge vriendin, Felicity, met wie hijzelf ook een relatie begon. De tragedie die volgde is hem altijd bijgebleven. Zijn complexe karakter wordt voelbaar wanneer hij dwars door het land rijdt, langs bergen en woestijnen, voortgestuwd door jazz, benzedrine, rock and roll en een rusteloosheid die voortkomt uit ontheemding. Theater, poëzie en genadeloze humor komen samen in deze prachtige meditatie over het opdoen van levenservaring. Vreugdevol, surrealistisch, aangrijpend en onvergetelijk.

Als op een schilderij van René Magritte beweegt het leven van de verteller zich voortdurend tussen droom en werkelijkheid. In een wolk van hallucinaties en bizarre dromen maken we kennis met de verteller, een oude man die na een lange carrière als acteur eenzaam achterblijft. Zijn vrouw heeft hem na 30 jaar huwelijk verlaten en zijn kinderen zijn ver weg. 

In de verlatenheid van het Amerikaanse platteland krijgt hij bezoek van het Chantage meisje. Een meisje dat dreigt om hun geile telefoongesprekken uit te schrijven in boekvorm. Wil ze via zijn bekendheid een graantje meepikken van het succes? Wil ze de platonische verhouding omzetten in iets meer? Waarom loopt ze anders ineens naakt rond in zijn badkamer? Het beeld van het naakte meisje brengt hem terug naar zijn jeugd en een vader waar hij op zijn minst een problematische verhouding mee heeft. Oorzaak is de zeer jonge minnares van zijn vader. Felicity, een veertienjarige Lolita met een mix van onschuld en seksuele passie. 

“Het punt waar het bij Felicity om ging was hoe tegenstrijdig ze leek te zijn in haar maagdelijk witte katoenen jurk en met haar bruine benen, zwarte patent leren pumps en bijpassende tas, het tegenovergestelde van het naakte, gillende meisje dat ik me die ochtend had herinnerd, toen ze haar rode haar heen en weer liet zwiepen.”

Geen wonder dat de dan dertienjarige verteller helemaal van slag is wanneer ze ook hem verleidt. Het tragische gevolg van die verhouding zorgt voor levenslange nachtmerries en dromen. Een leven lang zal hij vluchten, op zoek naar zijn eigen identiteit. Een vlucht in een carrière, snelle auto’s, drugs en seks.

“… langs de Baseline Drive snorrend in Ed Cartwright’s Ford uit 1940 met de Mercury Flathead motor en de Stones op volle sterkte op KFBW – Color Radio Channel 98 – en Anita Guttierre op de achterbank met haar rok om haar hals en flessen Ripple en zakken vol speed…)
Zijn hallucinaties zijn bevolkt door vreemde gangsters, miniatuurlijken op een strand en een miniatuurman die zijn vader is en in plasticfolie aan huis wordt afgeleverd.

“Zie je dingen? Ja, mijn vader bijvoorbeeld. Ik zie in alles mijn vader. Hij komt gewoon tevoorschijn. In miniatuur soms. Ik zie hem in mijn lopen – mijn fluiten. Ik zie hem vliegen in vliegtuigen. Dorpen bombarderen. Heel in de diepte branden. Zonder enige aanleiding.”

Het desolate en complexe van zijn karakter vinden we terug in de beschrijvingen van het Amerikaanse platteland. De verlatenheid van rangeerstations, de rustige sfeer van de veedrijvers kampen, de voederplaatsen op de prairie.

Elk kort stukje, elk hoofdstuk, elke dialoog draagt bij tot het gevoel van onwerkelijkheid. Een hallucinant, bizar en knap geschreven verhaal over de evolutie van bewustzijn. Shepard laat identiteiten door elkaar lopen. Wie is de verteller? Is hij acteur? Verleider? Slachtoffer? Zelf ziet hij zijn relatie met het Chantage meisje niet als vreemd, maar hij beseft dat de buitenwereld daar wel eens anders tegenaan kan kijken indien de telefoongesprekken in een boek staan. Wie is hij dus? Elke identiteit kan worden afgepeld zodat hij steeds kleiner wordt tot er uiteindelijk een miniatuurman overblijft.

Sam Shepard is hier waarschijnlijk het bekendst als acteur, al heeft hij een behoorlijk aantal toneelstukken, scenario’s en proza op zijn conto staan. Goed dat uitgeverij Nobelman dit surrealistische pareltje in het Nederlands heeft vertaald (al bekt de titel niet lekker naar mijn gevoel), samen met het voorwoord van die andere creatieve duizendpoot Patti Smith. Dit vraagt om meer.

Marianne Verschaeren, gastrecensie