Ik weet waarom gekooide vogels zingen

De kleine Maya en haar broer groeien in het Amerika van de jaren dertig op bij hun zwaar gelovige oma in het straatarme en door en door racistische Zuiden. Wanneer de kinderen bij hun moeder in St. Louis moeten gaan wonen, wacht Maya een zware beproeving. Toch groeit ze, mede dankzij de literatuur, uit tot een jonge vrouw die vertrouwt op haar eigen kracht.

Ik weet waarom gekooide vogels zingen is een autobiografische moderne klassieker die wereldwijd al talloze lezers heeft geraakt.

Uitgeverij De Geus brengt wellicht niet toevallig dit jaar haar achtste herziene druk uit van het autobiografische levenswerk van Marguerite Johnson, geboren in Sint Louis, 1928. In het jaaroverzicht 2020 zal vanuit de Verenigde Staten niet alleen Trump verschijnen, maar  immers evenzeer zal de ‘Black lives matter’ beweging het voorplan halen.

Onder haar pseudoniem Maya Angelou wordt Marguerite Johnson nog altijd beschouwd als een van de meest consequente figuren in de Amerikaanse geschiedenis van de 20e eeuw. Ze was een vooraanstaande zwarte vrouw met een bijzonder gevarieerde carrière, eerst als zanger en danser, daarna als journalist en burgerrechtenactivist, en later als een memoire-, dichter en scenarioschrijver.

Ze werd het bekends om haar zesdelige autobiografie. In 1969 nog veroordeeld om zijn openheid doet haar werk vandaag verrassend modern aan, door haar openlijke bespreking van bijvoorbeeld racisme, seksualiteit,  verkrachting, en de  nefaste invloed van de kerk op de zwarte gemeenschap. Haar thema’s maken samen met haar indringende beschrijvingen van het leven in het zuiden van de VS, haar prachtig poëtisch taalgebruik en haar wijze levenslessen Maya Angelou tot een van de belangrijkste klassiekers uit de Angelsaksische literaire wereld.

In 1993 reciteerde Angelou haar gedicht 'On the Pulse of Morning' voor president Bill Clinton's inhuldiging. Zo werd ze de eerste Afro-Amerikaanse en eerste vrouwelijke dichter die deelnam aan een recitatie voor een Amerikaanse president inhuldiging. Na het behalen van talloze prestigieuze literaire en humanitaire prijzen, evenals meer dan 50 eredoctoraten, ontving Angelou het jaar daarop de Presidential Medal of Freedom 2010 van president Barack Obama. De prijs onderscheidt zich als de hoogste civiele eer in de Verenigde Staten. 

‘Hoewel ik momma kende, beseft ik dat ik momma nooit zou kennen. Haar uit de Afrikaanse jungle afkomstige geslotenheid en argwaan waren verergerd door de slavernij en vonden in de eeuwen van gedane en verbroken beloften een bevestiging’

’Ik weet waarom gekooide vogels zingen’ is haar eerste autobiografische boek, er zouden nog vijf delen volgen. Ze beschrijft in dit eerste deel haar herinneringen uit haar prille jeugd, van 1931 tot 1944. Na de scheiding van haar ouders wordt ze met haar broer Bailey naar oma momma in Stamps, Arkansas, gestuurd. Daar baat momma de enige buurwinkel uit en ervaart ze als klein kind de schrijnende strikte segregatie tussen blank en zwart. Op haar achtste, tijdelijk weer wonende bij haar moeder in St. Louis wordt ze verkracht door moeders vriend, die na te zijn vrijgesproken, door haar ooms wordt vermoord. Omdat ze zich schuldig voelt praat ze 5 jaar nauwelijks en ze wordt teruggestuurd naar Momma. In 1943, terug bij haar mama wordt ze tiener en slaagt ze vroegtijdig voor de high school, maar na een seksueel probeerseltje met een straatgenootje wordt ze zwanger en krijgt ze een zoontje,..

Maya Angelou blijft vandaag nog even poëtisch bekoren: ‘Probeer de regenboog te zijn in ieders wolk’.

Koen E., huisrecensent