Georges & Rita
Georges en Rita zijn bijna een halve eeuw een paar, en samen kiezen ze voor euthanasie. Een beslissing die hun kinderen Lydie, Walter en Kurt elk op een andere manier onthalen. Er wordt afscheid genomen. Geheimen komen aan de oppervlakte, andere gaan mee in het graf. Eén hartverscheurend verhaal verteld vanuit twee zeer persoonlijke perspectieven.
Bij dit omkeerboek kan men kiezen welk verhaal men eerst leest, dat van Rita of dat van Georges.
Je ziet het heden ten dage dikwijls boeken, meestal thrillers, telkens anders verteld vanuit het zichtveld van de personages. Het is een techniek om de lezer bij de les te houden, soms ook om een eerder vlak verhaal boeiend te maken, noem het maar een verfraaiingstechniek. Wat niet wegneemt dat het soms wel echt functioneel kan zijn om een verhaal tot zijn recht te laten komen.
Leen Dendievel gaat in haar debuutroman nog een stuk verder. Georges & Rita is een dubbelroman over een koppel dat al een halve eeuw samen is en kiest voor euthanasie. Dubbelroman is niet onmiddellijk het juiste woord want na 50 jaar ben je meer dan een koppel dan ben je met elkaar verweven tot één streng, weliswaar een streng met knopen. Bij dit boek kies je als lezer zelf aan welke kant je start, bij Rita of bij Georges. Misschien is kantelroman beter. Je kiest een kant en je leest, zoals ik deed, starten met het verhaal van Rita. Vraag mij niet waarom ik Rita koos, misschien omdat ik een man ben en mij nog steeds kan verwonderen over vrouwen.
Het Rita-verhaal is onderverdeeld in hoofdstukken die verschillende fases aangeven in een zo’n ingrijpend proces zowel voor de betrokkenen zelf als hun naasten, hun kinderen en kleinkinderen. Aanvaarding, onderhandelen, woede, ontkenning, verdriet. Niet in dezelfde volgorde bij Rita als bij Georges of omgekeerd, kan ook niet anders want in die streng van een halve eeuw zitten knopen, knopen die kunnen ontward worden en knopen die muurvast zitten. Levensknopen. Het verhaal verwoorden zou dit fenomaal ingrijpend boek oneer aandoen. Ik hou het liever op een leesimpressie want wie langs de kant van Georges start zal deze ingrijpend gebeurtenis anders ervaren dan wie langs de kant van Rita start. Maar op het eind, of het midden van deze kantelroman valt alles op zijn plooi en zal de Georges- of de Rita-lezer met hetzelfde gevoel achterblijven. Verweesd, achtergelaten met een krop in de keel.
Ik ben blij dat ik met Rita begon, Leen Dendievel legt zoveel onuitgesproken levensknopen in het levensgaren van de dementerende Rita waarvan ik wist dat die opheldering er wel zou komen bij het levensgaren van Georges maar ik kon in de verste verte niet vermoeden met welk een kracht die zou toeslaan bij mij. En toch, dan is er die andere lezer die mij schreef: “Ik ben blij dat ik bij Georges begon, daardoor kwam het plot zo verrassend aan.” Je ziet maar. Leen Dendievel pakt op een meesterlijke wijze de emoties die met zo’n ingrijpende gebeurtenis gepaard gaan vast en legt horizontale verbindingen tussen haar personages, de kinderen van Georges & Rita. Ze doet dit zuinig en gedoseerd, verbindt ze ragfijn met elkaar tot wanneer je de familie kan begrijpen. Daar tegenover staat het berustende, haast fatalistische besluit van Georges & Rita. Zij hebben hun beslissing genomen. Weten alles van elkaar, ook wat nooit is uitgesproken en hebben daar vrede mee alhoewel die berusting hard overkomt op de lezer. Tijdens het lezen van hun passages, want ook hier laat Leen Den Dievel de lezer gedurig overschakelen in tijd en zichtveld van de familieleden kruip je in het hoofd van iedereen, zelfs tot gesprekken met God toe. Het is een unieke constructie om te begrijpen, aan te voelen en effectief naast de personages in het boek te staan. Het voelt ook nergens geforceerd aan, je verschijnt als lezer heel soepel en geruisloos in de familie en het ongeloof, het verdriet en de aanvaarding.
Ik ben zelden zo zwaar onder de indruk geweest van een debuutroman. Dit is gedragen en geplukt uit leven. Dit verhaal doet iets met jou.
Jan Stevens, redacteur boekensite.gent