Bloed, zweet en tranen

In 1939 was Bob Mendes twaalf jaar oud, een paar jaar jonger dan Bram Meijer, het hoofdpersonage in Bloed, zweet en tranen. Bram is een joodse jongen uit Antwerpen die het leven leert kennen in tijden van oorlog: liefde, dood, idealisme, ontgoocheling. Grote gevoelens die sterk worden uitvergroot wanneer je stad en land bezet zijn, zeker als die bezetter ook nog een persoonlijke rekening te vereffenen heeft. Op zijn 85ste pakt Mendes uit met een ware krachttoer. Hij ging diep graven in zijn eigen oorlogsverleden en kwam terug met dit werk van epische proporties. Of hoe een kleine geschiedenis van een grote oorlog door elke zin dat ene doel treft: een boek vol ellende dat op een manier alleen maar schitterend is. Mendes schrijft zich met dit werk bij in een traditie waar eerder ook Primo Levi, Erich Maria Remarque of Leon Uris de dienst uitmaakten.

In “Bloed, zweet & tranen” volgen we Bram Meijer, een jongen met Joodse roots. Hij groeit op in Antwerpen tijdens de tweede wereldoorlog. In 1939 werkt hij als vakantiehulpje in een survivalkamp voor net afgestudeerde Britse en Duitse academici. Hier wordt hij hopeloos verliefd op Lisa , met wie hij ook zal trouwen. Als zij door een Brit en een Duitser wordt aangevallen komt Bram tussenbeide. Hij schiet met zijn katapult de helft van de Duitser zijn oor eraf. Deze Klaus Dolna- Schlodien is hitler zeer toegewijd en brengt het tijdens de oorlog tot sturmbannführer. Klaus is meedogenloos en een bijzonder wreed man.
Het verhaal gaat over de grote gevoelens  van de mens: liefde, dood, afscheid, idealisme, wraak en ontgoocheling. Deze worden nog meer uitvergroot tijdens een oorlog, als je stad, je land bezet wordt.
Enerzijds heb je de onderdrukten die ondanks alle ellende toch doorgaan. Bram en zijn vader zetten zich actief in voor het ondergrondse verzet. Ook Lisa draagt haar steentje bij. Ze werkt op het onthaal van een luxehotel en luistert daar de hoge Duitse officieren af.
Anderzijds heb je de onderdrukkers die aan grootheidswaanzin lijden en hardvochtig de plaatselijke bevolking onder de duim houden. Klaus is een zeer wreed man, hij moet en zal wraak nemen op Lisa en Bram. Zij zijn volgens hem de oorzaak van het letsel aan zijn linkeroor waardoor hij praktisch doof is.
Mendes vermengt fictie met zijn eigen oorlogsverleden, hij was 12jaar in 1939. In eenvoudige taal komen zijn personages tot leven, een kleine geschiedenis in een grote oorlog. Dit verhaal vol ellende is op een schitterende wijze geschreven. Het boek leest vlot weg en heel subtiel wordt de spanning opgebouwd.
Zeker een aanrader voor wie graag over de oorlog leest. Evenwel ook voor hen die van spanning houden.

Christine de Knijf