ziekenhuisschool
Werken met leesboeken in de klas van een ziekenhuisschool
L., Onderwijzeres en leerkracht SO in PC Caritas, (was vroeger logopediste)
Als kind al leerde ik dat verhalen rustgevend zijn, de fantasie prikkelen en verbindend werken. In mijn job als logopediste kon ik ervaren dat verhalen kinderen enorm boeien, de taalverwerving stimuleren en het zelfvertrouwen van kinderen kan opkrikken. In mijn functie als leerkracht binnen de ziekenhuisschool waar ik werk met mensen met een psychiatrische problematiek (lagereschoolkinderen en adolescenten met een mentale beperking) nemen verhalen dan ook een grote plaats in bij het lesaanbod.
Bij de emotioneel gekwetste kinderen zijn verhalen een belangrijk hulpmiddel. In de verhalen die ik kies worden situaties en emoties aangereikt waarin ze zichzelf herkennen en zo komen we makkelijk tot een gesprek over wat hen daadwerkelijk bezighoudt en kunnen ze zelf ontdekken wat hun eigen kwaliteiten en krachten zijn. Verhalen vertellen gebeurt op alle niveaus in groep wat de verbondenheid, het wij-gevoel stimuleert en het leesplezier bevordert. Waarden en normen komen er aan bod. Die laten kinderen en jongeren zien wat juist en zinvol handelen is. Daarnaast zijn prentenboeken, verhalen en sprookjes het geknipte medium om op schools vlak verschillende taaldomeinen te stimuleren. In de taallessen en bij muzische vorming zijn ze de ideale basis voor luisteropdrachten, woordenschatuitbreiding, zinsvorming, articulatie, drama,… .
Bij de jongste kinderen gebruik ik vaak het vertelkastje (“kamishibai”). Dit is een vertelvorm (ontstaan in Japan), waarbij een klein theatertje en grote prenten (A3) samen het prentenboek vertellen. Elk blad geeft een scène weer uit het verhaal. Dit geeft vertellen een andere dimensie en voor kinderen met aandachtsproblemen lukt het sturen beter en wordt luisteren naar verhalen meer uitnodigend en beklijvend. Sprookjes zijn dan weer universeel en kunnen helpen om kinderen die in een moeilijke situatie zitten een perspectief te helpen vinden om verder te gaan. Bovendien bevatten sprookjes vaak een boodschap over universeel herkenbare thema’s binnen sociale relaties ( kinderen die anders zijn , machtsrelaties, stiefrelaties,…) en moeilijk oplosbare problemen. Dit is voor deze kinderen vaak herkenbaar. Het einde is meestal bevrijdend en er komen oplossingen, wat hoopgevend kan zijn.
Bij de adolescenten bied ik eenvoudige verhalen aan waarin de hoofdpersonages op een voetstuk worden geplaatst. Ze zijn meestal doorzetters en vechters en wat nog het belangrijkste is, ze zijn bijzonder om wie ze zijn. Dit kan zelfvertrouwen geven, helpen om hun eigen gevoelens te verwoorden.
Naast het beluisteren van verhalen (waarbij de voorlezer - de leerkracht of één van de leerlingen - in de rode voorleesstoel zit), kunnen kinderen ook hun verhalen neerschrijven in het klasboek. Zo leren ze verwoorden wat ze beleven en naar elkaars verhalen luisteren.
L., kleuteronderwijzeres in het UZ Gent
Boeken, zoals de Spiekpietjes van Sinterklaas, zijn interessant voor gebruik in de les. Maar ik heb al enkele boeken zelf moeten aankopen en boeken zijn vrij duur. De ziekenhuisschool kan altijd prentenboeken gebruiken: op onze afdeling moet alle materiaal immers afwasbaar zijn, en boeken van de bibliotheek mogen dus niet gebruikt worden.
De betekenis van lezen voor de kinderen en jongeren van de Ziekenhuisschool Stad Gent
D., leerkracht SO in het UZ Gent
Kinderen en tieners in het ziekenhuis hebben steeds zware dagen. Na het opstaan worden ze verwacht bij dokters, kinesisten, orthopedagogen, psychologen, etc. Tussendoor biedt de Ziekenhuisschool Stad Gent de leerlingen onderwijs aan en dit op maat van hun thuisschool en wat ze op dat moment aankunnen.
Tussen al die geplande activiteiten door, trachten de jongeren zich bezig te houden op allerhande manieren: ze brengen tijdschriften mee, kijken naar de televisie, luisteren naar hun favoriete muziek of zetten de radio op. Het tijdschrift raakt uitgelezen, de radio begint te vervelen en op tv worden steeds weer dezelfde herhalingen uitgezonden over Vlaamse kantinevoetbalploegen en huiselijke familiegebeurtenissen.
Als ziekenhuisschool willen we daarom ook variatie aanbieden in hun vrijetijdsbesteding. Een van de manieren is boeken lezen. Een goed boek met een al dan niet baxtervrije held of een leeftijdsgenoot in eenzelfde of ander schuitje kan de leerling motiveren en inspireren. Onze leerkrachten laten dan ook geen kans varen om de leerlingen een literaire escapade, een vlucht in het onbekende aan te praten. Samen met de leerkracht kan daarna het verhaal ontspannen verder ontdekt en ontleed worden.
N., leerkracht SO in het RKJ De Sleutel
Men zou kunnen denken dat de jongeren waar wij mee werken, drugsverslaafden tussen 14 en 18 jaar, ervan overtuigd zijn betere dingen te doen te hebben in hun vrije tijd dan lezen. Ze hebben inderdaad al heel wat extreme ervaringen en kicks achter de kiezen, waardoor het moeilijk is hen te doen leren genieten van de kleine dingen in het leven.
Met boeken is dit ons wel gelukt bij sommigen onder hen. Zij verslinden vaak het ene boek na het andere; zo zijn er leerlingen die ondertussen alle boeken van Dirk Bracke hebben gelezen. Hun verleden maakt het eenvoudig zich te identificeren met personages als Marvela of Marwan in Black, de thematiek leunt dichtbij hun eigen ervaringen aan. Anderen ontsnappen liever aan de werkelijkheid en storten zich volledig op het fantasygenre. Lezen helpt deze jongeren rustig te worden en sommige dingen die ze hebben meegemaakt in hun leven in een ander perspectief te plaatsen.
We zijn als school zeer dankbaar voor deze schenking. Dankzij dit nieuw geschreven gamma aan verhalen kunnen we nog meer leerlingen bereiken en laten wegdwalen naar een plek waar pilletjes magische krachten bezitten en iedereen koning van het heelal kan worden.