Over zij en ik

Marjoleine Oppenheim-Spangenberg is in 1995 met haar moeder en broer in Auschwitz. Ze bevinden zich in bijzonder gezelschap: de historicus Loe de Jong (de man van haar moeder) en prins Claus met zijn drie zonen. Voor haar moeder is het de eerste keer dat zij terug is in het kamp. Het bezoek is voor Marjoleine een keerpunt: ze staat oog in oog met een verleden dat niet het hare is maar dat wel haar jeugd nadrukkelijk bepaalde.
Over zij en ik is een glashelder dubbelportret waarin Marjoleine Oppenheim-Spangenberg twee generaties vrouwen en de invloed van kleine gewoontes binnen een gezin schetst.

‘Over zij en ik’ is een indringend, autobiografisch portret van een dochter en haar moeder. De moeder, 'Riel’ is een overlevende van de Holocaust en dit verleden bepaalt haar relatie tot haar kinderen, in het bijzonder haar dochter. Het verhaal van Riel wordt vertelt in het heden, onlosmakelijk verweven met het verleden. Marjoleine heeft een onfeilbare antenne ontwikkeld om de gemoedstoestand van haar moeder te peilen. Daardoor weet ze hoe zich te gedragen om Riel te sparen. Bij het opgroeien van hun kroost gaan de ouders uit elkaar en wordt Marjoleine steeds meer op haar moeder gefocust. Toch weet ze zich ook los te maken van Riel onder voortdurend geruzie, geroep en onbegrip. Het keerpunt komt er wanneer Riel hertrouwt en via haar nieuwe echtgenoot in contact komt met het Koningshuis. Samen met prins Claus en zijn zonen gaat Riel met haar kinderen naar Auschwitz. Het is voor Riel de eerste keer dat ze in het kamp terug is. Marjoleine staat oog in oog met een ander verleden dan het hare maar dat evenwel een onuitwisbare stempel op haar jeugd drukte.
Ik vond het een prachtig verhaal, zeer integer verteld. De gruwelijkheden in het kamp zijn ware kippenvelmomenten en echt afschuwelijk in het besef dat dit echt gebeurd is. De feiten zijn met veel empathie voor de slachtoffers beschreven. Het boek leerde me inzien wat de invloed van getraumatiseerde ouders is op het gezinsleven. De oorlog is dan wel voorbij, de kampen  bevrijd maar voor de overlevenden stopt het nooit.
Iedereen die interesse heeft in de geschiedenis van WO II zou ook dit boek absoluut moeten lezen.

Christine de Knijf